یکی از مهمترین علت های پدید آمدن دانش اقتصاد ، مسئله کم یابی منابع است که کوشش برای بهینه سازی تخصیص منابع را ناگزیر می سازد ، تخصیص بهینه منابع مالی به طور عام و کارآمدی بازار بورس اوراق بهادار به نوان نماد اصلی بازار متشکل سر مایه به طور خاص در نظریه های کلان اقتصادی و در جریان نوآوری های مالی هه های اخیر ، جایگاه ویژه ای داشته است 0 در این میان ، گذشته از سازوکار تخصیص منابع و روایی آن ، درجه نعطاف پذیری و سرعت واکنش به علائم اقتصادی نیز اهمیت بسیار داشته است
0
در بین کارکرد های بورس اوراق
بهادار ، یک نکت? شایان توجه ، این است که این بازار باید بتواند با فراهم آوردن اطلاعات مناسب ، درست و به نگام ، نقش یک راهنمای قابل اعتماد را بازی کند 0 دوم آن که ، این بازار باید ارزیابی مطمئن ، همه فهم و ساده ی از وضعیت موجود ، دگرگونی ها ی پدید آمده و پیامدهای آن فراهم سازد 0 در این زمینه ، توجه به حرکت های قیمتی اوراق بهادار ، اهمیت اساسی دارد 0 در ضمن ، قیمت اوراق بهادار دادوستد شده در بازار باید بتواند ارزش آن را به درستی نشان دهد و بازار نیز بتواند علائم اقتصادی دریافت شده را درست تعبی ر کند 0 یعنی آن که سازوکارقیمت گذاری در بازار از کارآمدی قابل قبولی برخوردار باشد 0اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری در بار? خرید ، نگهداری و فروش اوراق بهادار ، از دو منبع اصلی زیر به دست می آید :
ادراک و تجرب? شخصی و دهان به دهان گشتن اطلاعات شنیداری که ساده ترین شیو? اطلاع رسانی است و ازروایی چندانی برخوردار نیست 0
یافته های به دست آمده از بررسی های آماری بر پایه تحلیل سری های زمانی یا الگوسازی اقتصادسنجی 0در واقع ، هر چه زمین? دسترسی به اطلاعات درست ، دقیق و به هنگام بیشتر باشد ، درجه و شدت روی آور دن به اطلاعات شنیداری کمتر خواهد شد 0 وانگهی به کارگیری داده های پردازش شده ، می تواند بخشی از نیاز به ارزیابی پیش گفته را نیز برآورده سازد 0 در یک نگرش کلی ، رویکرد علمی به جستارگری و برخورد با پدیده ها ومسائل پیرامونی به معنای پرسشگری منطقی و پاسخگویی س نجیده و نظام یافته تا حدود زیادی در گرو داشتن معیارهایی درست و منطقی برای ارزیابی و سنجش گری است 0 بر این اساس و در حالت نبود الگوهای اقتصادسنجی مناسب برای ارزیابی و پیش بینی ، رویکرد شاخص های نماگرهای اقتصادی در شناسایی رفتارها و
سازوکارهای موجود ، مسیریا بی روندهای حرکتی و ترسیم چشم اندازهایی برای گسترش پهنا و ژرفای میدان دیدتصمیم گیران و سیاستگذاران ، اهمیت فراوان دارد 0از دیدگاه مفاهیم آماری ، معنای جاافتاده آنچه اغلب رویکرد نماگرها نامیده می شود ، به کارگیری مجموعه ای ازداده ها و فرآیندهای طراحی شده برای تشخیص تغییرات دوره ای و نقاط چرخش رفتار متغیرهای مورد بررسی است 0 نماگرها مجموعه هایی از اعداد هستند که برای سنجش تغییرات یک پدید? مفروض به کار می روند و درکلی ترین حالت ممکن ، آنها را می توان به دو گروه زیر بخش بندی کرد :
نماگرهای بی مبنا
نماگرهای با مبنا ( شاخص )نماگرهای بی مبنا ، در ساده ترین حالت ممکن است سری های عددی یا داده های منفرد ساده ای باشند که ازآمارهای ثبتی یا اجزای تشکیل دهند? نمونه گیری ها و تمام شماری ها به دست می آیند 0 این دسته نماگرهای ساده نام دارند و کاربرد آنها نیازمند هیچ ت حلیل و تفسیر اضافه نیست 0 از این جمله ، می توان به نماگرهایی ازقبیل آمار تولید گندم ، کشتار دام ، مصرف برق ، صادرات نفت خام و تولید یک کارگاه بزرگ صنعتی اشاره کرد 0برخی دیگر از نماگرهای بی مبنا ، ممکن است قدری پیچیده تر و به صورت آمارهای ساخته شده یا ترک یبی ویژه ازدو یا چند سری عددی متفاوت باشند 0 آمارهای ساخته شده از هم فزونی یا ترکیب آمارهای ثبتی به دست می آیند و در فرآیند ساخت آنها ، جنبه های زمانی ، مکانی و محتوایی آمارها توجه می کنند 0 این گروه را نماگرهای ترکیبی می نامند و برای هدف های مشخصی تعریف می شوند 0 از این دسته ، می توان به نماگرهایی از قبیل
ارزش افزوده بخش صنعت ، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ، پس انداز ملی ، میانگین ماهانه نرخ ارز در بازار آزاد ،ضریب تغییرات فصلی بهای سکه طلا و رشد سالانه نقدینگی خصوصی اشاره کرد 0 نماگرهای بامبنا ( شاخص ها )که با رویکرد سنتی نماگرها نزدیکی زیادی دارند ، در دو گروه نماگرهای تک پایه ای و نماگرهای چندپایه ای دسته بندی می شوند 0 نماگر های تک پایه ای ، تغییرات یک پدیده را نسبت به مقدار آن در زمان پایه نشان می دهندبه همین ترتیب ، نماگرهای چند پایه ای تغییرات دو یا چند پدیده مفروض را نسبت به مقادیر پایه آنها نشان میدهند 0 شاخص قیمت های خرده فروشی ، نرخ تورم ، شاخص ضمنی محصول ناخالص داخلی و شاخص قیمت سهام در بورس تهران ، در شمار نماگرهای بامبنا جای می گیرند 0 چنان که پیداست ، شخیص و تمیز بین نماگرهای ساده و داده های خام ، کم و بیش ، ناممکن است 0 گذشته از این ، کم یا زیاد بودن محاسبات انجام شده روی داده ها در نماگر بودن یا نبودن آنها چندان تأثیر ندارد ، هر چند نماگرهای پیچیده تر ، به احتمال ، ازماهیت تحلیلی پیچیده تری برخوردارند 0
روی هم رفته ، هر عددی ، در صورتی نماگر به شمار می آید که دست کم ، از ویژگی های زیر برخوردار باشد :
1 – بامعنا بودن 0
2 – روایی یا اعتبار داشتن ، از نظر داده های مورد استفاده ، فرآیند محاسبه و محتوای پیام 0
3 – سنجش پذیری در ابعاد زمانی و مکانی 0
4 – کارآمدی از نظر گزینش و کاربرد برازنده ترین شیوه آماری و روش سنجش و دستیابی به هدف های تحلیل مورد نظر 0 از دیدگاه اقتصادی ، نماگرهایی که به قدر کافی با ادوار کسب و کار در اقتصاد ملی هم پیوندی داشته باشند ، نماگرهای دوره ای نامیده می شوند 0 ادوار کسب و کار ، نوسان های تجدید شونده ای از تغییر وضعیت اقتصاد ملی به دوره های رونق و رکود اقتصادی است 0 پایان هر دوره رونق با نقاط فراز و پایان هر دوره رکود با نقاط نشیب ، در مجموعه ای از نماگرها مشخص می شود 0 تحلیلگران اقتصادی اغلب بر پایه همزمانی لحظه فراز یانشیب مجموعه ای از نماگرها با دوره های رونق یا رکود اقتصادی آنها را نماگرهای همروه می نامند 0 به همین ترتیب ، نماگرهایی که پیش و پس از دوره های رونق یا رکود به فراز یا نشیب می رسند ، به ترتیب ، نماگرهای یشرو ، بیشتر در متغیرهای قیمتی و روانه هایی نمود می یا بند که نسبت به اختلال های اتفاقی کوتاه مدت یا نوسان های دوره ای اقتصاد ملی حساسیت زیادی دارند 0 از همین رو ، نماگرهای پیشرو ، اغلب نماگرهای افت وخیزهای بزرگ دوره ای یا تغییرپذیری های زیادند و بیشتر در مسیر یابی و ترسیم چشم انداز حرکت اقتصادی ملی به کار می روند 0 نماگرهای همرو ، حرکت های دوره ای کمتری دارند و هموارترند 0 به همین ترتیب ، نماگرهای همرو و دنباله رو ، بیشتر برای تحلیل روندهای کوتاه مدت و درازمدت و شناخت ساختار اقتصاد ملی به کار می آیند 0 شایان توجه است که گذشته از نوسان های ادواری کسبو کار ، در بیشتر نماگرهای اقتصادی ، ترکیبی ازروندهای غالب ، نوسان های فصلی و حرکت های بی قاعده نیز به چشم می خورد 0 با وجود این کم و بیش تمام عوامل تشکیل دهنده نماگرها را می توان تجزیه و جداگانه تحلیل کرد 0 هر چند امکان تجزیه این عوامل ، دلیل ناهمسو بودن حرکت های آنها نیست 0 روندهای غالب ، ممکن است در طول سالها همچنان برقرار بماند 0نوسان های فصلی به کمک تعدیل یا همفزونی نماگرها کم و بیش از بین می رود 0 اگر چه حتی در متغیرهای انباشته ای از قبیل محصول ناخالص داخلی واقعی نیز می توان ویژگی هایی از نوسان های فصلی را ردیابی کرد 0
حرکت های بی قاعده ، به جز در رویدادهای خاصی مانند اعتصاب های گسترده ، انقلاب ، جنگ ، تغییرات آب وهوا و مانند اینها ، اغلب کوچک و دارای ماهیتی تصادفی و پایدار است 0 روی هم ، با توجه به انواع نماگرهای برشمرده و امکان تجزیه عوامل تشکیل دهنده آنها ، زمینه های اصلی کاربرد نماگرها را می توان به شرح زیر
برشمرد :
1 – تصویر کردن وضع موجود و گرایش ها یا رخدادهایی که در جامعه آماری مورد بررسی در حال شکل گیری است 0
2 – اندازه و ارزیابی حرکت به سوی هدف های مشخص 0
3 – آزمون روایی نظریه ها و همسازی آنها با وضعیت ویژه مورد بررسی 0
4 – هم سنجی وضعیت جامعه مورد بررسی با جامع های آماری دیگر 0پیداست که زمینه های بهینه کاربرد هر نماگر مفروض با هدف های تحلیل طراحی و محاسبه آن بستگی مستقیم دارد 0 از این رو ، طراحی نماگرها باید بر پایه شناخت نیازهای اساسی گروه های مختل ف کاربران و در چارچوب هدف های بالا انجام شود 0 به این منظور ، توجه به زمینه کاربرد و محتوای پیام نماگرها ، سطح پوشش زمانی ومکانی نماگرها ، تفکیک پذیری نماگرها به سطوح کلان و بخشی از میزان هم ترازی آنها با اندازه های جهانی ،اهمیتی اساسی دارد 0 همچنین سرعت و سهولت محاسبه و امکان توسعه و پویایی نماگرها از دید کاربردی باید مورد توجه قرار گیرد 0
